Przyglądając się różnym rekolekcjom liturgicznym, które są organizowane przez poszczególne struktury Ruchu Światło-Życie, można zadać sobie pytanie: jaka jest właściwie formacja członków tej organizacji? Na to pytanie postaram się odpowiedzieć w poniższej publikacji.
Po co jakiekolwiek przygotowanie?
Na początku trzeba zaznaczyć, że formacja jest bardzo potrzebna. Podczas niej można przygotowywać się do pełnienia jakichś zadań. Tak, jak poszczególne stopnie oazy formują duchowość oraz życie chrześcijanina, tak też poszczególne elementy formacji liturgicznej sprawiają, że ów człowiek głębiej wnika w rzeczywistość liturgiczną. Liturgia będąca ośrodkiem życia Kościoła potrzebuje ludzi, którzy (po wcześniejszym przygotowaniu) będą tworzyli trzyprzymiotnikowe zgromadzenie liturgiczne: aktywne, czynne i pełne[1]. Chcąc uczestniczyć w liturgii, w powyższy sposób, trzeba przejść jakąś formację – chociażby podstawową. Dlatego też Ruch Światło-Życie stworzył ,,system regularnej formacji zwanej deuterokatechumenatem”[2]. Tym regularnym przygotowaniem jest wychowywanie człowieka od pierwszych lat życia, poprzez okres młodzieżowy, aż po dorosłość. Owe formowanie występuję również, a może i przede wszystkim, w aspekcie liturgicznym. Nieprawdą jest, że do życia liturgicznego winni zostawać przygotowywani tylko mężczyźni, a zwłaszcza ci, którzy są przy ołtarzu. Do niej muszą być przygotowywani wszyscy, a wynika to z pewnego kręgu (przyczynowo-skutkowego), o którym za chwilę. Teraz trzeba skupić się na poszczególnych okresach życia człowieka i na formacji, jaką proponuje Ruch Światło-Życie.
Etapy formacji podstawowej
Pierwszym etapem formacji jest okres życia, podczas którego młody człowiek chodzi do szkoły podstawowej. Wówczas ukazuje się mu ,,ideał Dziecięctwa Bożego i bogactwo wychowawcze liturgii”[3]. Trzeba tutaj zwrócić uwagę na to, że liturgia może wychowywać, ale i kształtować życie liturgiczne człowieka. Dlatego tak ważne jest zaznajomienie człowieka z liturgią. Podczas Oaz Dzieci Bożych, chłopcy powinni być zaznajamiani z regułami służby przy Ołtarzu i winni spełniać funkcje choralisty (czas przed oazą/klasa III-IV). Następnie mają przyjmować funkcje ministranta: światła (ODB I st./klasa V), księgi (ODB II st./klasa VI) i ołtarza (ODB III st./klasa VII). Zaś dziewczęta powinny najpierw przeżyć rok jako kandydatka (klasa III), potem jako choralistka (klasa IV), a następnie przyjmować funkcje: scholistki (ODB I st./klasa V), służby darów (ODB II st./klasa VI) i służby ładu (ODB III st./klasa VII)[4].
Kolejnym etapem jest okres szkoły średniej. Pierwszymi rekolekcjami oazy Nowego Życia jest stopień podstawowy. Podczas niego ważne jest organizowanie kursów ministranckich dot. głoszenia słowa Bożego. Tutaj też ważne jest uwzględnienie nazwy – kurs ministrancki[5]. Podczas tej oazy każdy uczestnik winien być zapoznawany z funkcją precentora/precentorki. Następnie, podczas ONŻ I st., realizuje się szkołę ewangelizacji, która ma przygotować człowieka do odważnego świadczenia o Jezusie. Sama liturgia niejako tego wymaga. Chciałbym zwrócić uwagę, że Msza św. kończy się posłaniem. Szczególnie mocno to wybrzmiewa w słowach: Ite missa est, co można przetłumaczyć, jako: idźcie, to jest posłanie[6]. Każdy ma iść do swojego środowiska (szkoły, domu, pracy, etc.) i świadczyć o Tym, kogo przyjęli. Niemniej, głównym motywem poznania Boga podczas rekolekcji I st. Oazy jest odkrycie Go w słowie. Wówczas chłopcy są już przygotowani do odczytywania lekcji oraz do jej rozumienia, a dziewczęta winny zostać zaznajomione z funkcją komentatorki. Kolejny stopień tychże rekolekcji stawia na spotkanie z Bogiem w sakramentach oraz w liturgii. Chrześcijanin poznaje tutaj moc sakramentów, która ujawnia się przede wszystkim udzielaniem ich ex opere operato – z samego faktu wykonania czynności. Dlatego tak ważne jest ukazanie mocy celebracji liturgicznej, do której należy: sprawowanie sakramentów, Mszy św. oraz oficjum. Podczas tych rekolekcji chłopcy winni być zaznajamiani z funkcją ceremoniarza, zaś kobiety z funkcją przewodniczącej zespołu śpiewaczego. Ostatni, III stopień Oazy Nowego Życia obejmuje poznanie Boga w Kościele, który jest ubogacany przez wiele wspólnot. Proszę zauważyć, że te stopnie są od siebie zależne, dlatego tak ważne jest uczestniczenie we wszystkich rekolekcjach. Cały cykl formacji podstawowej jest przewidziany na dziesięć lat. Trzeba tylko nadmienić, że owy cykl można również dostosować do osób dorosłych.
Etapy formacji w diakoniach
Po nich można wstąpić do jakiejś specjalistycznej diakonii. Jest ich wiele. Jednak tym, co je łączy jest poznanie Boga w jakimś konkretnym wymiarze – muzycznym, liturgicznym, ewangelizacyjnym, itd. Jednak nie można w żadnym wypadku odrzucać pozostałych, tzn. diakonia ewangelizacji nie może odrzucać w swoim programie dziedzin liturgicznych, i odwrotnie. Jednak główny nacisk treści musi być kładziony na daną specjalizację diakonii.
Cel formacji
W pewien sposób o celu owej formacji już zostało napisane – osiągnięcie trójprzymiotnikowego uczestnictwa w liturgii. Dzięki temu człowiek zaobserwuje, że połączenie Mszy św. z celebracją Godzin kanonicznych sprawi, iż będzie on należał do kręgu życia. Chodzi w nim o to, że ze Mszy św. wypływa moc życia, którym się karmi Kościół, a więc każdy z nas. Następnie odmawiając Psalmy można uświęcić dany czas (np. południe), co prowadzi do przeniesienia Słowa w życie codzienne, w trakcie którego człowiek rozmyśla i podejmuje refleksję nad tym słowem. Pełny radości z tego, że może kontemplować Boga powraca do brewiarza i składa dar z odmówienia jakiejś godziny i w ten sposób przybliża się do Mszy św., w której dar składa Najwyższy Kapłan Nowego Testamentu. O to również chodziło w reformie liturgii – ukazać liturgię, jako zalążek/początek naszych działań oraz jako ich szczyt.
Podsumowanie
Formacja liturgiczna jest bardzo ważna. W gruncie rzeczy powinna ona być dostępna dla każdego wierzącego. Dlatego myślę, że warto było napisać kilka słów o formacji liturgicznej członków Ruchu Światło-Życie.
Dawid Makowski
[1] Por. Ogólne Wprowadzenie do Mszału Rzymskiego. Pallottinum: Poznań, 2002, pkt. 18.
[2] Ostrowski M.: System formacyjny służby liturgicznej i Ruchu Światło-Życie. W: Formacja podstawowa służby liturgicznej i Ruchu Światło-Życie. Kraków: 1989, s.6.
[3] Tamże.
[4] Por. Tamże, s. 7.
[5] Młody chłopak po skończeniu kursu nie jest lektorem, lecz ministrantem głoszącym w zastępstwie lektora lekcje mszalne, lecz to temat na osobny artykuł.
[6] Tłum. własne. Jest to jedno z możliwości przetłumaczenia tego zwrotu.